E-book over de Paasheuvel is vernieuwd!

Er is een nieuwe versie verschenen van ons e-book over de #Paasheuvel in #Vierhouten.  Er waren nieuwe ontwikkelingen op de historische recreatieplek. ‘Hoe de socialistische droom van de verheffing uit Vierhouten verdween.’

https://campersmuikjegaatlos.nl/ebook-depaasheuvel/

Persbericht: Wij presenteren jullie trots ons eerste boek over de Paasheuvel

Uittreksel e-book

Twee jaar geleden ontstond het idee. Het idee is inmiddels een boek. Geen ouderwets boek met knisperende bladzijden, die ruiken naar hout. Nee, een e-book, dat te downloaden is via de Apple-store.

De Zwolse journalist Walter Devenijns (56) is bedenker, schrijver en uitgever van 'De Paasheuvel tussen goed & kwaad'. Een boek vol geschiedenis met verhalen over het rode gevaar, de AJC, stiekeme grondaankopen, een man met de duivelse naam Frankenstein en de gruwelijke dood van joodse onderduikers.

Weekje Weg
Verhalen die zich afspelen in Vierhouten op De Paasheuvel, ooit een kamp waar de rode jeugd (AJC) werd opgevoed tot verstandige burgers. Verheffing was toentertijd nog geen vies woord. Later wel en dat zorgde ervoor dat De Paasheuvel inmiddels een gewoon recreatiebedrijf is, maar nog wel één met een sociaal hart. Zo biedt het park al jaren onderdak aan Weekje Weg, waardoor ook mensen met een kleine beurs op vakantie kunnen.

Vele Zwollenaren hebben de afgelopen decennia op die manier kennisgemaakt met de Veluwe, Vierhouten en De Paasheuvel. Bovendien vonden afgelopen winter tientallen alleenstaande, minderjarige asielzoekers er tijdelijk onderdak. De Paasheuvel is voor Devenijns al jaren z’n tweede thuis. Een huis met een bijzondere rijke geschiedenis. Voor een journalist de uitnodiging om op onderzoek uit te gaan.

Downloaden Paasheuvel
Het resultaat is gratis te downloaden op iPhone, iPad en MacBook en toont meeslepende verhalen en nooit eerder getoonde beelden.

Uittreksel 

Aanvulling: er is ook een pdf-versie. Als je die wilt hebben, mail me even. Dan stuur ik een wetransfer-link.
Meer info over de schrijver/uitgever kun je vinden op ons blog:
http://campersmuikjegaatlos.nl

Eind augustus: publicatie e-book over de Paasheuvel

Binnenkort is het zover. Eind augustus wordt mijn e-book over de Paasheuvel gepubliceerd op Itunes. Waarschijnlijk verschijnt er ook een pdf-versie.

De titel staat nog niet vast, maar het wordt zoiets als: De Paasheuvel tussen goed en kwaad.

De komende weken wordt het digitale drukwerk geredigeerd en aangepast. Hieronder zie je enkele  uittreksels van de 'drukproef', hoewel dat woord hopeloos ouderwets klinkt als je een e-book maakt.😊😊

'Ik was een conservatieve AJC-er'

Leuk Interview gehad van oud AJC-er Jan Hilgers (85). Hij werd direct na de oorlog lid van de socialistische jongerenbeweging. Maakte de neergang van de AJC mee, moest niets hebben van de vernieuwer André van der Louw, was principieel dienstweigeraar en hielp mee met de kostbare restauratie van het Zonnehal-dak op de Paasheuvel (Vierhouten). Zijn verhaal wordt opgenomen in het te publiceren e-book over de Paasheuvel. 

Een uittreksel: 

Jan Hilgers in zijn stacaravan op de Paasheuvel

‘Ik ben tot de opheffing in 1958 lid gebleven. Ik was een conservatieve AJC-er. De moderniseringspoging van André van der Louw door wijn en moderne dansen te introduceren, lagen me niet. Het was bijvoorbeeld de tijd dat de meisjes om hun nek een fluwelen bandje droegen. Dat vonden wij niet passen.'

In de nadagen van de AJC trad zelfs jazzmuzikant Schilperoort op. Er werd geswingd op de Paasheuvel. Wat vond u daarvan?

‘Van der Louw was een goede spreker, maar zijn modernisering was in onze ogen een eendagsvlieg. Hij kwam met een idee en er waren wel een paar voorstanders, maar ik heb hem gezegd dat ik ervan over mijn nek ging. Het roer had al veel eerder om moeten gaan. De AJC groeide al jaren niet meer. De jeugd bleef weg. De mentaliteit veranderde. Ik geloof dat de jeugd niet graag meer in een groep wil zitten.’

Op zoek naar beeldmateriaal: Rode Valken en Fré Cohen

In mijn zoektocht naar beeldmateriaal voor mijn e-book over de Paasheuvel, kwam ik deze clip tegen: http://www.beeldengeluid.nl/media/5868/kamp-van-de-rode-valken
Leuk om te zien. Waarschijnlijk uit de jaren dertig.

Op een heel ander gebied: graficus en tekenaar Fré Cohen maakte voor de AJC de aparte tekeningen die menig poster of boek hebben gesierd. Ze was een joodse tekenaar en moest in de oorlog onderduiken. Cohen pleegde zelfmoord in 1943, nadat ze was opgepakt.

Hoera, ebook Paasheuvel staat in de steigers

Hèhè, het is zover. Ik heb voldoende materiaal verzameld om te beginnen met het schrijven van het Paasheuvel-ebookje. Het wordt een verhaal over goed en kwaad op het voormalige Vierhouter hoofdkwartier van de socialistische jongerenbeweging AJC. 

De titel Goed en Kwaad van het digitale boekje verwijst naar de goede en slechte tijden op het terrein.  Tienduizenden arbeidersjongeren kwamen bijeen om de nieuwe socialistische voorhoede te worden. Maar in de Tweede Wereldoorlog speelde er zich een drama af, in onder meer de kelders van het Paasheuvel-gebouw. Joodse onderduikers werden in de buurt of op het terrein geëxecuteerd. In het boek belichten we de rol van de Oostenrijkse SD-officier Ferdinand Frankenstein. Ja, deze moordenaar die later tot de dood werd veroordeeld, heet echt zo. De pers noemde hem na de oorlog niet voor niets 'het monster van Frankenstein'.  

Neergang

Jules de Corte treedt op op de Paasheuvel. Dat zorgde 

voor een 'sprinkhanenplaag' van fotograferende jongeren, aldus

de geschrokken verslaggever van het Vrije Volk (foto Vrije 

Volk, 15 juni 1957)

Na de oorlog begon de neergang van de AJC. De jeugd liep er weg, ondanks het experiment in 1957 om op de Paasheuvel Jules de Corte en het jazzkwartet van kees Schilperoort uit te nodigen. 

Hieronder een stukje tekst van mijn hand over de neergang van de AJC:
‘De Paasheuvel heeft getrild van opwinding. Zo’n pinksterfeest is er nog nooit geweest. Jazzmuziek in plaats van redevoeringen. Waar moet dat heen?’, vraagt de verslaggever van het sociaal-democratische dagblad het Vrije Volk zich af. 

Verwarring

Het feest van de jeugdorganisatie is een groot succes, maar tussen de regels door lees je de verbazing en verwarring bij de persmuskiet. Want sommige jongeren gedroegen zich ‘ronduit onbehoorlijk’. De fout? De fotograferende ‘jongelui' streek als ‘sprinkhanenplaag’ neer bij artiest Jules de Corte. En tijdens een balletvoorstelling was er ‘hinderlijk gegiechel’. 
Ze kregen van de reporter dan ook een virtuele draai om hun rode oortjes: ‘Niet allen konden VRIJHEID verdragen’. (bron: Het Vrije Volk, 15 juni 1957). Een paar maanden later al wordt de stekker uit de jeugdorganisatie getrokken.
Zover mijn uittreksel. Ik hoop het boekje eind maart, begin april af te hebben. De teksten zijn bijna klaar, maar nu begint het moeilijkere werk, namelijk het opmaken van het boek. Ik houd jullie op de hoogte. 

Dakdekker aan de slag op de Zonnehal ondanks tekort

Eindelijk is het zover. Het dak van de Zonnehal en de zes lichtkappen worden voor een groot deel gerepareerd. In april, als de caravans uit de winterstalling zijn gehaald, gaat een dakdekker uit Ridderkerk aan de gang.

Ansichtkaart voor werving donateurs

Zo’n 90.000 euro is nodig volgens de monumentencommissie die de Zonnehal restaureert in de operatie. Mede dankzij een lening van de Paasheuvelgroep -op wiens terrein de hal staat- en een garantstelling van een commissielid kan het werk beginnen.

Niet het hele dak wordt gerepareerd, vertelt Jan Hilgers, verantwoordelijk voor de renovatie. ‘We kunnen zo’n tweederde van het dak van een nieuwe dakbedekking voorzien. Ook is de dakdekker bereid de zes lichtkappen te herstellen. Het hele dak van een nieuwe laag voorzien gaat helaas niet, want we komen nog zo’n 10.000 euro tekort’. De overheid zal dat gat niet opvullen, want de subsidiepotjes zijn opgeheven of leeg. 

Wervingsbrief

Om het ontbrekende bedrag alsnog bij elkaar te krijgen, heeft zijn restauratieclub een wervingsbrief rondgestuurd met de vraag of mensen de lopende renovatie ‘ van dit prachtige stukje historie’ willen steunen. Wie doneert kan de ingesloten ansichtkaart, met aan de voorzijde een pentekening van de hal, gebruiken. Wordt het geld de komende maanden bij elkaar gesprokkeld dan repareert de dakdekker alsnog het gehele dak in één keer. 

Spannend

‘Dat is veel goedkoper. Anders wordt het werk na tweederde van het dak hersteld te hebben, stilgelegd. Volgend jaar of het jaar erop moeten we met het andere deel aan de slag, maar dan moeten er weer dure steigers opgebouwd of vangnetten onder het dak opgehangen worden. Dat kost duizenden euro’s extra en dat geld is er al helemaal niet’, aldus Hilgers. Volgens het hoofd renovatie wordt het de komende maanden op het gebied van toekomstige donaties dus ‘spannend’. ‘Ik lig er niet wakker van, maar veel scheelt het niet.’ 

De reparatie van het dak is belangrijk voor het behoud van het historische houten pand. Als de dak bedekking hersteld is, kunnen de gammele houten wanden en kierende ramen aangepakt worden. Daarmee krijgt de hal weer zijn oude schuilfunctie bij slecht weer terug.

De Zonnehal werd gebouwd door werkloze jongeren tijdens de Grote Depressie in de jaren dertig. In 1938 werd het pand dat nu een Rijksmonument is, in gebruik genomen.   

Zonnehal-beschermer vecht door: 'Ik kan wel een beetje hulp gebruiken’

Tijmen Kos lijkt een eenzame strijd te voeren voor het behoud van de Vierhouter Zonnehal, een houten monument uit de crisisjaren dertig.

Tijmen Kos

Dat het gebouw een flinke opknapbeurt nodig heeft, is geen geheim. Wie om de grote hal loopt, schrikt van het rottende houtwerk, kierende ramen en de scheefhangende deuren. Door de donkere gaten in de dakramen giert de wind. Een duw en het hele gebouw kan zo in elkaar storten, zo lijkt het. 

Kos, in het dagelijkse leven beleidsmedewerker bij de Dronter onderwijsinstelling Codenz, is de voorzitter van de werkgroep, die geld inzamelt voor de restauratie. Werkgroep is misschien een groot woord. Veel leden zijn weggevallen. De gemiddelde leeftijd is hoog; ziektes, ongelukjes of de lokroep van het pensioen zorgen ervoor dat enkele bestuurders afgehaakt zijn. 

Maar Kos en de overige werkgroepleden gaan stoer door: ‘Je kan dit gebouw toch niet zomaar in elkaar laten zakken? Er is hier historie geschreven. Duizenden werkloze, vooral socialistische jongeren hebben deze houten hal opgericht in de jaren dertig. Het was één van de vele werkverschaffingsprojecten op de Paasheuvel. Hoeveel kinderen hebben hier niet op de toneel gespeeld? Hoeveel scholen of zorginstellingen zijn hier niet geweest?’

De Zonnehal is volgens de voorzitter een uniek gebouw. ‘Nergens in Nederland kun je zo’n groot houten geval/gebouw vinden. De stijl is afgekeken van de Amsterdamse school. Als dit in elkaar stort gaat geschiedenis verloren. Dat mag niet. Ik wil dit stukje geschiedenis bewaren. Hier waren mensen aan het werk met het doel om samen wat op te richten. Voor elkaar, met elkaar.’ 

Foto 1938. Dak is klaar. Het teer kan erop,
 dat warm wordt gemaakt in een emmer

Dat laatste ideaal herkent Kos uit zijn eigen periode bij de Hervormd-Gereformeerde Jeugdbond (HGJB). De socialistische, maar ook de christelijke jongerenbeweging koesterde de natuur. De leden zongen liedjes rondom het kampvuur, werkten samen aan diverse projecten, deden aan verheffing. Kos: ‘Dat sociale, het elkaar helpen, die idealen kwam ik hier op de Paasheuvel ook weer tegen. De Paasheuvel heeft zijn socialistische ideeën inmiddels afgeworpen, maar de Zonnehal staat er nog.’ 

Stroomversnelling

Kos had eigenlijk niet zo heel veel met de Paasheuvel, waar de socialistische jongerenbeweging AJC jarenlang een thuisbasis had. Ja, hij stond er met een stacaravan en ja hij had veel contact met de toenmalige bedrijfsleider. Als in 2007 de Zonnehal-restauratieplannen op de tv worden gepresenteerd met het doel de hoofdprijs te winnen voor de financiering van de  herstelwerkzaamheden, komen de zaken in een stroomversnelling.

Een prijs wint de Zonnehal niet, maar een werkgroep wordt wel opgericht. Kos neemt het voorzittershamer op verzoek van de bedrijfsleider op zich. Doel: zoek geld om de restauratie toch mogelijk te maken. 

De eerste successen worden geboekt. De FNV, PvdA, SP, de Vara en veel individuele donateurs maken geld over. De houten poten waar het dak op leunt, kunnen door deze bijdragen worden versterkt.

Het herstel van het dak is nu prioriteit twee. ‘Dat zijn heel veel vierkante meters die vernieuwd en verstevigd moeten worden. Daar hebben we zo’n 85.000 euro voor nodig. Een deel van dat geld is er al, want we hebben gelukkig donateurs. Binnenkort ga ik met een bestuurslid van de Paasheuvelgroep naar de sociale stichting van SNS Reaal voor fondsenwerving. 

Een opname uit 1938. Het dak

werd toen moeizaam geteerd met

een simpele bezem, gedoopt in

een emmer teer. Teerrollen

bestonden toen nog niet. Het was

zwaar handwerk.

Misschien willen die wel investeren, maar we eisen dat de Paasheuvelgroep ook meedoet. Dat laatste is lastig, want de Zonnehal staat niet hoog op het investeringslijstje van de Paasheuvelgroep. Met de Zonnehal wordt tot nu toe namelijk weinig geld verdiend.’  

In de ogen van Kos kan de hal op termijn toch veel geld opleveren, maar dan moet er eerst geïnvesteerd worden. Een businessplan dat de onderwijsdeskundige heeft geschreven, moet de Paasheuvelgroep én subsidieverstrekkers overhalen. 

Kan de overheid misschien helpen, want de hal is tenslotte een Rijksmonument. Tsja. De nationale overheid heeft nauwelijks geld, weet Kos. De staat steekt geld liever in de restauratie van een kerk of molen. Maar in een hal? Kos zucht even. Hij lijkt een strijd tegen windmolens te voeren. Zijn vrouw vroeg laatst wanneer hij ermee zou stoppen.

'Beetje hulp nodig'

Stoppen? Dat woord staat niet in het woordenboek van de oud-onderwijzer. ‘Dit moet voor het nageslacht worden bewaard. Hier hebben tweeduizend jongeren, vaak afkomstig uit de grote stad, dagenlang gewerkt.

Zomaar een mooie zomerfoto

van de Zonnehal in opbouw. 

Hele generaties zijn opgegroeid in deze ruimte en vrijheid. Dat mag niet verloren gaan. Daar wil ik gewoon mijn best voor doen, maar ik weet niet precies hoe. Dus ik ben van alles aan het uitproberen. En ja, daar heb ik wel een beetje hulp bij nodig.’ 

Al 55.000 euro in kas voor restauratie dak Zonnehal

Maar liefst 55.000 euro heeft de werkgroep restauratie Zonnehal verzameld, dankzij de giften van diverse donateurs. Daarmee komt de vernieuwing van het enorme dak van de houten hal weer een stuk dichterbij. 

Een opname uit (waarschijnlijk) 1938. Het dak werd toen

moeizaam geteerd met een simpele bezem, gedoopt

in een emmer teer. Teerrollen bestonden toen nog niet.

Het was zwaar handwerk.

Om die majeure operatie mogelijk te maken heeft de werkgroep van voorzitter en oud-onderwijzer Tijmen Kos zo’n 85.000 euro nodig. Als het dak vernieuwd is, kan er meer vaart worden gezet achter de restauratie van het hele gebouw uit 1938. 

Doel is om het monument dat nu langzaam wegrot, volledig te herstellen, waardoor de ‘slecht-weerfunctie’ voor grote groepen op de Paasheuvel hersteld wordt. Ook blijft daardoor de hal die werklozen in de crisistijd van de jaren dertig hebben gebouwd, behouden voor het nageslacht.

Voor wie de Zonnehal & Tijmen wil helpen. Doneren kan op: NL 58 INGB 0001 7700 99, Paasheuvelgroep te Vierhouten, o.v.v. “restauratie Zonnehal”.

De werkgroep bestaat uit Tijmen Kos, Netty Hogendoor (ex-AJC), Jan Hilgers (ex-AJC), Ton van der Reijden (Paasheuvel) en Michel Blessing (Paasheuvel) uit Vierhouten. Binnenkort wordt een interview met Tijmen Kos op onze Paasheuvel-blog gepubliceerd.

De tragische dood van Fritz

Wie waren de mensen achter de bouw van de Zonnehal in 1937? Fritz Szameitat was er een van. Een vluchteling uit Nazi-Duitsland. Uiteindelijk sneuvelt hij als Duits soldaat.

Fritz Szameitat is 22 jaar. De Duitse jongeman is lid van de sociaal-democratische SPD. Als op 30 januari 1933 Hitler aan de macht komt in Duitsland slaat de angst hem om het hart. Het geweld tegen andersdenkenden neemt met de dag toe. De straatterreur regeert.

Fritz vlucht naar het veilige Nederland. De eerste poging mislukt. Hij blijft hangen in het prikkeldraad bij de grens, maar zijn tweede poging lukt gelukkig wel.

De Zonnehal (foto '14)

Het is niet de makkelijkste tijd voor een vluchteling in Nederland. De economische crisis, veroorzaakt door de Amerikaanse beurskrach in 1929, heeft ons land zwaar in haar greep. De werkloosheid bereikt een record, bedrijven gaan massaal failliet. Wie wel werk heeft krijgt steeds minder loon. 

Geschat wordt dat 25 tot 35 procent van de beroepsbevolking werkloos is. Ondanks dat alles krijgt de jonge Duitser een beetje grip op zijn leven, vertelt Herman van Kordenoordt.

Van Kordenoordt, geboren in 1947, heeft Fritz nooit gekend. Maar het verhaal over de vluchteling kent hij wel, want zijn moeder was getrouwd met Fritz die eind 1945 sneuvelt als…Duits soldaat. Na de oorlog trouwt de weduwe die het verzet steunde, met een andere man. 

Het tragische einde van Fritz heeft altijd als een schaduw over de familie gehangen, aldus Van Kordenoordt. Hij vertelde het relaas van de Duitse vluchteling tijdens de 4-mei herdenking op de Paasheuvel, een plek die voor AJC-ers zoals zijn moeder, en de gevluchte Fritz, heel belangrijk is geweest.

Werklozenkamp

Terug naar de uit Oberhausen afkomstige Fritz. Via het Vluchtelingen Comité bereikt hij met een groepje lotgenoten Den Haag. Van Kordenoordt: „Gelukkig kan hij werk krijgen in het werklozenkamp op de Paasheuvel en repareert tegen kost en inwoning tenten voor het AJC-Pinksterfeest. Als blijkt dat hij een gediplomeerd meubelmaker is, wordt hij gevraagd om mee te werken aan de bouw van de Zonnehal.” 

De steunbalken worden opgezet.
(1937-38)

De Zonnehal is een werkverschaffings-project op Paasheuvel. Wie werkloos is - ons land telt in die tijd ook al honderdduizenden werklozen - moet werken voor een paar gulden steun per week. Wie niet werkt, krijgt geen geld. 

De werkmethodes zijn primitief. De schop en kruiwagen, of een simpele trekkar zijn de voornaamste hulpmiddelen, waarmee kanalen gegraven, heidevelden ontgonnen en bomen geplant worden. Of zoals op de Paasheuvel, waar de Zonnehal, de Heijmanshof, en de openluchttheaters worden aangelegd.

Tijdens zijn verblijf in Nederland leert Fritz Karolien Gebauer, enthousiast lid van de AJC, kennen. Gebauer komt oorspronkelijk uit Wenen, maar woont al jaren in Nederland. De twee trouwen midden 1939. Nauwelijks 10 maanden later, op 10 mei 1940, valt Nazi-Duitsland Nederland binnen. Hun toekomst ziet er ineens gitzwart uit.

Bang

De twee zijn bang, aldus Van Kordenoordt: „Zij weten maar al te goed hoe moordzuchtig de nazi's zijn en verwachten direct geëxecuteerd te worden. Berlijn zou de vluchteling namelijk als een deserteur kunnen zien. Karolien en Fritz besluiten samen zelfmoord te plegen, mocht de situatie zich verslechteren. Maar er gebeurt niets. Juist omdat Fritz met rust wordt gelaten groeit de hoop dat het toch nog allemaal mee zal vallen.”

Helaas. Begin 1942 wordt hij opgeroepen om zich in Duitsland te melden voor het leger. Een afgrijselijk dilemma ontstaat. Bevriende AJC’ ers bieden hem een onderduikadres aan, maar de meubelmaker wijst dat af. Hij wil de mensen die hem het vluchtadres aanbieden, zijn gezin en zijn familie in Duitsland niet in gevaar brengen. En die oorlog? Die zou toch niet zo heel erg lang meer duren. Hij gaat. De sociaal-democraat wordt een soldaat van Nazi-Duitsland.

Sluipschutter

Eind januari 1945 sneuvelt Fritz in de buurt van de Frans-Duitse grens. Waarschijnlijk gedood door  een geallieerde sluipschutter. „Mijn moeder vermoedde echter dat zijn eigen mensen het gedaan hadden.  Fritz was links en zo verschrikkelijk tegen die oorlog’, herinnert Van Kordenoordt zich. 

Toeschouwers bij het opstellen
van de steunbalken (1937)

Met zijn verhaal wil hij laten zien dat niet alles in een oorlog zwart-wit is. Soms moeten mensen keuzes maken, gedwongen door de omstandigheden. „Daarom vertelde ik het verhaal van mijn moeder en haar Fritz tijdens de herdenking op 4 mei. Nu, 69 jaar na de bevrijding, ontstaat er misschien wel begrip voor de afschuwelijke keuzes in die tijd.”